चित्पावन ज्ञातीची जी अनेक वैशिष्ट्ये आहेत त्यात कुलवृत्तांत प्रसिद्धी हे एक महत्वाचे वैशिष्ट्य आहे. काणे घराण्याला खूप जुना इतिहास आहे. काणे बांधव हे विविध शास्त्रात विद्वान व विद्येत पारंगत होते व आजही आहेत.

 

या दृष्टीने काणे घराण्यातील कुटुंबा-कुटुंबातून आपलेपणाची, जिव्हाळ्याची भावना वाढीस लागावी या हेतूने १९५५-६० च्या दरम्यान दादरच्या मामा काणे उपहारगृहाचे मालक कै.शंकर नारायण काणे, पुण्याच्या रोहिणी मासिकाचे संपादक कै.वसंत सदाशिव काणे, ह.भ.प. मधुसूदन केशव काणे, डोंबिवली आणि कै. रामकृष्ण काशिनाथ काणे यांनी 'कुलदीपक संग्रह' तयार करण्याचे काम सुरु केले होते. तथापि त्यावेळेच्या सामाजिक, परिस्थितीमुळे व दळणवळणाच्या आणि एकमेकांशी संवाद साधण्याच्या सोयींच्या कमतरतेमुळे त्याला अपेक्षित यश येऊ शकले नाही.

 

यानंतर असा प्रयत्न कल्याणचे सर्वश्री दिलीप, अनुत व दत्ता काणे यांनी जून १९८६ मध्ये केला होता. कल्याण येथे महाराष्ट्रातील काणे कुटुंबियांच्या घेतलेल्या मेळाव्यास ८०-८५ काणे कुटुंबीय आले होते. मेळाव्यास उपस्थित राहता येत नसल्याचे पण अनेक जणांनी कळविले होते. ज्यामध्ये जयपूरचे ८८ वर्षांचे श्री. विष्णू हरी काणे हेही होते. त्या मेळाव्यात कुलदेवता, कुळाचार, कुलधर्म याबरोबरच कुलवृत्तांत तयार करण्याविषयी तपशीलवार चर्चा झाली होती. सदस्य फॉर्मही देण्यात आले होते. परंतु ३-४ वर्षे प्रयत्न करूनही त्या कामास अपेक्षित यश न आल्याने व त्याचा सतत पाठपुरावा करण्यास मनुष्यबळ उपलब्ध न झाल्याने तो प्रयत्नही यशस्वी होऊ शकला नाही.

 

यानंतर २००३ मध्ये सांगलीचे निवृत लेफ्टनंट कर्नल गणेश अनंत काणे यांना त्यांच्या घराण्याची एक वंशावळ मिळाल्यावर काणे कुलवृत्तांत आहे का याचा त्यांनी शोध घेतला पण काहीच ठोस माहिती न मिळाल्याने, त्यासंबंधी माहिती एकत्रित करावी या विचाराने त्यांनी केसपुरीच्या श्री लक्ष्मीकेशव मंदिरात दर्शनाला येणाऱ्या भक्तांनी आपली माहिती लिहिण्यासाठी असलेले रजिस्टर तसेच टेलिफोन डिरेक्टरी व लोकप्रभामध्ये नंदुरबारच्या काणे ;यांच्यावर आलेल्या एका लेखावरून पत्ते लिहून घेऊन त्या पत्त्याप्रमाणे २० डिसेंबर  २००३ रोजी सांगली, केसपुरी, नागपूर, नंदुरबार, मुंबई, कल्याण, डोंबिवली अशा विविध शहरातील सुमारे ३० ते ४० काणे कुटुंबांना पत्रे व त्यासोबत स्वतःच्या वंशावळीची प्रत पाठवून त्या वंशावळीत त्यांचा उल्लेख असल्यास त्याचा विस्तार करून ती माहिती अथवा स्वतःच्या वंशावळीची प्रत पाठविल्यास तसेच आपल्या माहितीतील अन्य काणे कुटुंबियांना त्याची प्रत पाठवून त्यांची माहिती कर्नल काणे यांना कळविणेस लिहिले होते. परंतु त्यांच्या या प्रयत्नालाही एकही काणे कुटुंबाकडून उत्तर आले नाही.

 

यानंतर २००४ साली मुंबईचे श्री अशोक काणे यांनी पुण्याच्या रोहिणी मासिकाचे संपादक कै. वसंत सदाशिव काणे, त्यांच्याशी याबाबत संपर्क करून काणे कुलवृत्तांताची कल्पना मांडली. वसंतरावांनी त्यांच्या वयोमानामुळे प्रत्यक्ष कामात सहभागी होणे शक्य नसल्याचे पण मार्गदर्शन करण्याचे मान्य करून आपले पुतणे श्री अरविंद काणे यांचे नाव सुचविले. त्यानंतर श्री अशोक काणे व श्री अरविंद काणे यांनी निमंत्रक या नात्याने पत्रे पाठविली व त्यानुसार काणे कुलवृत्तांताची चर्चा करण्यासाठी विविध विभागातील काणे यांची एक बैठक जून २०, २००४ रोजी, पुण्याच्या रोहिणी मासिकाच्या कार्यालयात आयोजित करण्यात आली या सभेस अपेक्षित प्रतिसाद मिळाला आणि काणे कुलवृत्तांतासाठी जेष्ठ सदस्य श्री.वसंतराव काणे यांच्या अध्यक्षतेखाली एक अस्थायी समिती स्थापन करण्यात आली. अशा रितीने तिसऱ्या प्रयत्नास यश येऊन काणे कुलवृत्तांताच्या कामाचा पुनःश्र्च हरी ॐ होऊन कामाला सुरूवात झाली. काणे बंधूंचा प्रतिसाद प्रतिपद् चंद्र दिवाकरौ वाढू लागल्याने समितीच्या सदस्यांचा पण उत्साह व्दिगुणित झाला. दोन-तीन वर्षांच्या अथक परिश्रमानंतर सदस्य संख्या ३०० च्या पुढे गेली. २००५ ते २०१० या काळात विविध ठिकाणी ६ काणे कुल संमेलने आयोजित झाली. मात्र ४-५ वर्षे होऊनही कुलवृत्तांत छापण्याच्या कामाला जरूर असलेली वैयक्तिक माहितीपत्रके पाठविण्यास मात्र सदस्यांकडून अपेक्षित प्रतिसाद येत नसल्याने त्या कामास प्रत्यक्ष सुरुवात होत नव्हती. केसपुरीचे श्री रामचंद्र दत्तात्रय काणे यांचे प्रयत्नाने गुरुवार दि. २८ ऑक्टोबर ,२००८ रोजी रत्नागिरी येथे, " काणे कुलप्रतिष्ठान ", केसपुरी, जि. रत्नागिरी या प्रतिष्ठानची  स्थापना करण्यात आली व अस्थायी समिती विसर्जित झाली आणि श्री.वसंतराव काणे यांच्या अध्यक्षतेखाली एक विश्वस्त मंडळ स्थापन केले गेले.

आलेल्या माहितीपत्रकावरून वैयक्तिक माहिती व वंशावळी तयार करण्याचे काम सुरु होतेच. अखेर सप्टेंबर २०११ ही माहितीपत्रकांसाठी कालमर्यादा निश्र्चित केली गेली. दरम्यानच्या काळात समितीच्या सदस्यांनी सतत परिश्रम घेऊन हा कुलवृत्तांत पूर्ण केला.

 

आज १३ मे, २०१२ रोजी पहिला काणे कुलवृत्तांत प्रसिद्ध होत आहे. काणे कुलासाठी ही एक निश्र्चित ऐतिहासिक आणि आनंदाची घटना आहे. पुढील पिढयांसाठीच्या एका महत्वाच्या दस्तऐवजाचे (Documentation) कार्य आपल्या हातून होण्याचे भाग्य लाभले याचा कुलवृत्तांत समितीला विशेष आनंद व समाधान होत आहे.